Tasarımda etik çerçeveler yaratıcılığı sorumlu bir şekilde nasıl devrimleştirebiliriz

Etik tasavvur, ürün ve hizmetleri kullanıcıya, topluma ve çevreye karşı sorumlu bir şekilde tasarlama uygulamasıdır.

Etik tasavvur nelerdir?

Etik tasavvur yeni bir kavram değildir. Aslına bakarsak yüzyıllardır var olmuştur. Sadece, sadece son yıllarda daha bariz bir münakaşa mevzusu haline gelmiştir.

Etik tasarımın pek oldukça değişik tanımı var, sadece benim bilhassa yararlı bulduğum bir tanesi şu:

“Etik tasavvur, ürün ve hizmetleri kullanıcıya, topluma ve çevreye karşı sorumlu bir şekilde tasarlama uygulamasıdır.”

Bu tarif, aşağıdakiler de dahil olmak suretiyle oldukça muhtelif faktörleri kapsamaktadır:

• Kullanıcının gereksinimleri
• Ürün ya da hizmetin camia üstündeki tesiri
• Ürün ya da hizmetin çevresel tesiri

Etik tasavvur daima basit olmayabilir, sadece tasarımcılar olarak aldığımız kararların dünya üstünde reel bir etkiye haiz bulunduğunu anımsamak önemlidir.

Etik tasarımın önemi

Etik tasavvur birçok nedenden ötürü önemlidir.

• Kullanıcılar için daha yararlı ve eğlenceli ürün ve hizmetler yaratılmasına destek olabilir.
• Tasarımcılar ile kullanıcılar içinde emniyet oluşmasına destek olabilir.
• Daha sürdürülebilir bir dünya yaratmaya destek olabilir.

Etik tasarımlar yaparak çevremizdeki dünya üstünde pozitif yönde bir tesir yaratabiliriz.

Etik tasavvur ilkeleri

Etik tasavvur pratiğimizde bizlere rehberlik edebilecek bir dizi prensip vardır.

• Kullanıcıya hürmet gösterin. Kullanıcı, herhangi bir tasavvur projesindeki en mühim paydaştır. Kullanıcının gereksinimlerini daima ilk sıraya koymalıyız.
• Saydam olun. Ürünlerimizin ve hizmetlerimizin emek harcama şekli hikayesinde aleni ve dürüst olmalıyız. Kullananların karar alma süreçlerini etkileyebilecek hiç bir bilgiyi onlardan gizlememeliyiz.
• Sorumlu olun. Ürünlerimizin ve hizmetlerimizin dünya üstündeki tesirinin sorumluluğunu almalıyız. Herhangi bir negatif etkiyi en aza indirmek ve herhangi bir pozitif yönde etkiyi en üst düzeye çıkarmak için her türlü çabayı göstermeliyiz.

Bu prensiplere uyarak hem etik aynı zamanda kullanıcı dostu ürün ve hizmetler yaratabiliriz.

Çalışmanızda etik tasarımı nasıl uygulayabilirsiniz?

Çalışmanızda etik tasarımı hayata dercetmek için yapabileceğiniz birçok şey var.

• Kullanıcılarınızı tanıyın. Etik tasarıma giden ilk adım kullanıcılarınızı anlamaktır. İhtiyaçları nedir? Sorunları nedir? Kullanıcılarınızı anladıktan sonrasında, gereksinimlerini karşılayan mamüller ve hizmetler tasarlamaya başlayabilirsiniz.
• Saydam olun. Ürün ve hizmetlerinizin emek harcama şekli hikayesinde aleni ve dürüst olun. Kullanıcılara verilerinin nasıl kullanıldığını ve gizliliklerini nasıl koruyabileceklerini bildirin.
• Sorumlu olun. Ürünlerinizin ve hizmetlerinizin dünya üstündeki tesirinin sorumluluğunu alın. Herhangi bir negatif etkiyi en aza indirmek ve herhangi bir pozitif yönde etkiyi en üst düzeye çıkarmak için her türlü çabayı gösterin.

Bu ipuçlarını takip ederek tasavvur çalışmalarınızla dünyada pozitif yönde bir tesir yaratabilirsiniz.

Etik tasarımın yararları

Etik tasavvur yapmanın birçok faydası vardır.

• Kullanıcılar için daha kullanışlı ve eğlenceli mamüller ve hizmetler. Tasarımcılar kullanıcıyı ön planda tuttuğunda, kullanıcılar tarafınca kullanılması ve beğenilmesi daha ihtimaller içinde mamüller ve hizmetler yaratırlar.
• Tasarımcılar ve kullanıcılar arasındaki emniyet. Tasarımcılar saydam ve sorumlu olduklarında, kullananların onlara güvenme olasılığı daha yüksektir. Bu emniyet, tasarımcılar ve kullanıcılar içinde uzun vadeli bir ilişkiye yol açabilir.
• Daha sürdürülebilir bir dünya. Tasarımcılar çalışmalarının tesirinin sorumluluğunu aldıklarında, daha sürdürülebilir bir dünya yaratmaya destek olabilirler. Bu, daha azca israf eden, yenilenebilir kaynaklar kullanan ve geri dönüştürülebilir ya da biyolojik olarak parçalanabilir mamüller ve hizmetler tasarlayarak yapılabilir.

Etik tasavvur uygulayarak dünya üstünde pozitif yönde bir tesir yaratabiliriz

Hususiyet	Tarif
Yaratıcı repertuvar	Tasarımcıların yaratıcılıklarını iyi amaçlar için kullanma sorumluluğu
Etik tasavvur	Ürün ve hizmetleri etik ve sorumlu bir şekilde tasarlama uygulaması
Tasavvur etiği	Etik tasarımı yönlendiren ilkeler
Sorumlu tasavvur	Ürün ve hizmetleri kullanıcıya, çevreye ve topluma karşı sorumlu bir şekilde tasarlama uygulaması
İyilik için tasavvur	Dünya üstünde pozitif yönde tesir yaratan ürün ve hizmetler tasarlama uygulaması

II. Etik tasavvur nelerdir?

Etik tasavvur, kullanıcıya, topluma ve çevreye karşı sorumlu ürün ve hizmet tasarlama uygulamasıdır.

Bütün kullanıcılar için emin, etken ve erişilebilir mamüller yaratmakla ilgilidir. Ek olarak bir ürünün tasarımının çevresel tesirini göz önünde bulundurmak ve gezegene zarar vermediğinden güvenilir olmaktır.

Etik tasavvur yalnız doğru olanı yapmakla alakalı değildir, bununla birlikte dünyada pozitif yönde bir tesir yaratmakla da ilgilidir.

III. Etik tasarımın önemi

Etik tasavvur birçok nedenden ötürü önemlidir.

• Topluma daha yararlı ve kullanıcı dostu ürün ve hizmetler yaratılmasına destek olabilir.

• Tasarımcılar ile müşterileri içinde emniyet ve itibarın oluşmasına destek olabilir.

• Daha sürdürülebilir ve etik bir dünya yaratmaya destek olabilir.

Tasarımcılar tasavvur yaparken etik ilkeleri göz önünde bulundurarak, topluma yarar sağlama olasılığı daha yüksek ve dünya üstünde pozitif yönde tesir yaratma olasılığı daha yüksek ürün ve hizmetler yaratılmasına destek olabilirler.

IV. Etik tasarımın ilkeleri

Etik tasarıma rehberlik edebilecek bir dizi prensip vardır. Bunlar şunları ihtiva eder:

• İnsan onuruna hürmet: Tasarımcılar bütün bireylerin haklarına ve özerkliğine hürmet göstermeli, zararı olan ya da ayrımcı olabilecek ürün ya da hizmetler yaratmamalıdır.
• Şeffaflık: Tasarımcılar, bitirdikleri iş hikayesinde saydam olmalı ve ürün ya da hizmetlerinin potansiyel riskleri ve yararları hikayesinde net olmalıdırlar.
• Hesap Verebilirlik: Tasarımcılar, çalışmalarının yarattığı etkiden sorumlu olmalı ve herhangi bir negatif sonuçtan repertuvar almaya hevesli olmalıdırlar.
• İşbirliği: Tasarımcılar, tasavvur periyodu süresince paydaşlarla ortaklık yapmalı ve başkalarından gelen geri bildirimlere ve girdilere aleni olmalıdır.
• Sürdürülebilirlik: Tasarımcılar çalışmalarının çevresel tesirini göz önünde bulundurmalı ve sürdürülebilir ürün ve hizmetler yaratmaya çalışmalıdırlar.

Bunlar etik tasarıma rehberlik edebilecek ilkelerden yalnız birkaçıdır. Tasarımcılar bu ilkeleri izleyerek camia için yararlı olan ve bütün bireylerin haklarına ve onuruna hürmet yayınlayan ürün ve hizmetler yaratmaya destek olabilirler.

V. Etik tasarımı işinizde nasıl uygulayabilirsiniz?

Çalışmanızda etik tasarımı uygulamanın birçok yolu vardır. İşte birkaç ipucu:

• Çalışmanızın etik etkilerinin bilincinde olun. Bir projeye başlamadan ilkin, çalışmanızın potansiyel etik etkilerini düşünmek için birazcık vakit ayırın. Çalışmanızdan kimlerin etkileneceğini ve çalışmanızın iyi ya da fena amaçlar için nasıl kullanılabileceğini düşünün.

• Paydaşları tasavvur sürecine dahil edin. Bir ürün ya da hizmet tasarlarken, işinizden etkilenecek kişileri dahil ettiğinizden güvenilir olun. Buna kullanıcılar, müşteriler, çalışanlar ve öteki paydaşlar dahildir. Paydaşları tasavvur sürecine dahil ederek, işinizin onu kullanacak kişilerin gereksinimlerini karşıladığından güvenilir olabilirsiniz.

• Çalışmanız hakkındaki saydam olun. Kullanıcılar, müşteriler ve öteki paydaşlarla çalışmanız hakkındaki aleni ve dürüst olun. Hangi verileri topladığınızı, bu tarz şeyleri nasıl kullandığınızı ve bunların onlara nasıl yarar sağlayacağını bildirin.

• Uzun vadeli tasavvur yapın. Bir tek işinizin anlık tesirini düşünmeyin. İşinizin uzun vadeli neticelerini göz önünde bulundurun ve işinizin sürdürülebilir olduğu için güvenilir olun.

• Çalışmanızın sorumluluğunu üstlenin. Çalışmanızın etik sonuçlarının sorumluluğunu almaya hevesli olun. Çalışmanızın negatif neticeleri var ise, bunu kabul etmeye ve telafi etmeye hevesli olun.

Bu ipuçlarını takip ederek işinizin etik ve sorumlu bir şekilde yürütülmesini sağlayabilirsiniz.

VI. Etik tasarımın yararları

Etik tasavvur, işletmelere ve kuruluşlara pek oldukça yarar sağlayabilir, bunlardan bazıları şunlardır:

• Marka bilinirliği ve itibarının artması
• Geliştirilmiş alan kişi sadakati
• Artan satışlar
• En iyi kabiliyetleri çekmek ve elde tutmak
• Dava riskinin azalması
• Düzenlemelere uyumun iyileştirilmesi
• Geliştirilmiş toplumsal ve çevresel tesir

İşletmeler, etik değerleri göz önünde bulundurarak tasavvur yaparak kullanıcılar için daha anlamlı ve etken mamüller ve hizmetler yaratabilir, bununla birlikte kendileri için daha pozitif yönde bir saygınlık oluşturabilirler.

Yukarıda listelenen faydaların yanı sıra, etik tasavvur işletmelerin daha sürdürülebilir bir gelecek yaratmasına da destek olabilir. İşletmeler, ürün ve hizmetlerinin çevresel tesirini göz önünde bulundurarak karbon ayak izlerini azaltmaya ve daha sıhhatli bir gezegene katkıda bulunmaya destek olabilir.

Etik tasavvur yalnızca doğru şeyi yapmakla alakalı değildir, bununla birlikte zekice olanı yapmakla da ilgilidir. Etik düşünceyle tasavvur yaparak, işletmeler uzun solukta daha başarı göstermiş olan mamüller ve hizmetler yaratabilirler.

VII. Etik tasarımın zorlukları

Etik tasarımda bir dizi güçlük vardır, bunlardan bazıları şunlardır:

• Etik tasarımın net bir tanımının olmaması. Etik tasarımın kararlı bir tanımının olmaması, etik ilkeleri işinize nasıl uygulayacağınızı bilmeyi zorlaştırabilir.
• Tutarsız etik ilkeleri dengeleme ihtiyacı. Birtakım durumlarda, kullanıcı gizliliğini koruma ihtiyacı ile kullanıcılara faydalı ve ilginç deneyimler sağlama ihtiyacı benzer biçimde, tutarsız etik ilkeleri dengelemek gerekebilir.
• Beklenmeyen sonuçlar için potansiyel. Tasarımcılar etik davransalar bile, tasarımları tekrar de beklenmeyen sonuçlar doğurabilir. Mesela, kullananların para biriktirmesine destek olmayı amaçlayan bir tasavvur, daha çok para masraflarına da yol açabilir.
• Tasarımcıların prensiplerini müdafaa cesaretine haiz olma ihtiyacı. Tasarımcılar, etik olmayan şekillerde tasavvur yapmaları için müşterilerden ya da paydaşlardan baskı görebilirler. Bu durumlarda prensiplerinizi korumak için çaba sarfetmek cesaret talep eder, sadece etik tasarımlar yaratmak istiyorsanız bunu yapmak esastır.

Etik tasarımın zorluklarının üstesinden nasıl gelinir?

VIII. Etik tasarımın zorluklarının üstesinden nasıl gelinir?

Etik tasavvur prensiplerini pratikte uygulamaya çalışırken karşılaşılabilecek bir dizi güçlük vardır. Bunlar şunları ihtiva eder:

• Kullanıcılar, işletmeler ve camianın tüm bunlar benzer biçimde değişik paydaşların çıkarlarını dengeleme ihtiyacı.
• Etik tasarıma ilişik net yönergelerin ve standartların eksikliği.
• Etik tasavvur kararlarının tesirini ölçmenin zorluğu.

Bu zorluklara karşın, bunların üstesinden gelmek ve etik tasavvur prensiplerini pratikte icra etmek mümkündür. İşte birtakım ipuçları:

• Projenizde yer edinen kilit paydaşları ve onların alakalı çıkarlarını belirleyin.
• Tasavvur kararlarınızın etik etkilerini araştırın ve gerektiğinde uzmanlara danışın.
• Etik tasavvur kararlarınızın tesirini ölçmek için bir plan geliştirin.

Bu ipuçlarını izleyerek tasarımlarınızın etik ve sorumlu olmasını ve dünyada pozitif yönde bir tesir yaratmasını sağlayabilirsiniz.

IX. Etik tasavvur olay emekleri

İşte etik tasarımın pratikteki birtakım örnekleri:

• Açlığa Son Verebilecek İdeo’nun Kupası suyu filtrelemek ve içmek için arıtmak için kullanılabilen yeni bir bardak türü yaratan bir tasavvur projesidir. Bu tasavvur, gelişmekte olan ülkelerde milyonlarca yaşam kurtarma potansiyeline haizdir.
• FiftyThree’nin Kalem Projesi iPad Pro için yeni bir kalem türü yaratan bir tasavvur girişimidir. Bu kalem, insanların iPad’de sanat ve tasavvur yaratmasını kolaylaştırmak için tasarlanmıştır.
• Mozilla’nın Firefox tarayıcısı Kullananların verilerinin üçüncü kişiler tarafınca toplanmasını ve satılmasını engellemek için tasarlanmış, gizlilik odaklı bir tarayıcıdır.
• Google’ın Malzeme Tasarımı kullananların dijital ürünlerle etkileşimini kolaylaştırmak için tasarlanmış bir tasavvur dilidir. Bu tasavvur dili, basitlik, tutarlılık ve erişilebilirlik ilkelerine dayanmaktadır.

Bunlar etik tasarımın dünyada pozitif yönde tesir yaratan ürün ve hizmetler yaratmak için nasıl kullanılabileceğine dair birkaç örnektir.

İşte etik tasavvur hakkındaki sık sorulan üç sual ve birtakım yanıtları.

Sual 1: Etik tasavvur nelerdir?

Etik tasavvur, ürünleri ve hizmetleri, onları kullanan insanlara, çevreye ve yaratıldıkları topluma karşı sorumlu olacak şekilde tasarlama uygulamasıdır.

Sual 2: Etik tasavvur niçin önemlidir?

Etik tasavvur önemlidir bundan dolayı daha adil ve sürdürülebilir bir dünya yaratmaya destek olabilir. Ürünleri ve hizmetleri, onları kullanan insanlara, çevreye ve yaratıldıkları topluma karşı sorumlu olacak şekilde tasarlayarak, ziyanı azaltmaya, pozitif yönde tesir yaratmaya ve hepimiz için daha iyi bir gelecek inşa etmeye destek olabiliriz.

Sual 3: Çalışmalarımda etik tasarımı nasıl uygulayabilirim?

Çalışmanızda etik tasarımı uygulamanın birçok yolu vardır. İşte birkaç ipucu:

• Çalışmanızın onu kullanan insanoğlu, etraf ve yaratıldığı camia üstündeki tesirini düşünün.
• Eserinizi kurmak için kullandığınız malzemeler ve süreçler hikayesinde saydam olun.
• Hasılatınızın bir kısmını bağışlayarak ya da gönüllü olarak emek harcayarak topluma geri dönüş sağlayın.

Bu ipuçlarını takip ederek, işinizle dünyada pozitif yönde bir tesir yaratmaya destek olabilirsiniz.